Διατροφή και μαύρισμα

Το μαύρισμα αποτελεί μία φυσιολογική αμυντική λειτουργία του οργανισμού μας στην επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Συγκεκριμένα, με την επίδραση του ήλιου ερεθίζεται μία ομάδα κυττάρων που βρίσκονται ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα και εκκρίνουν μία ουσία, τη μελανίνη, που σχηματίζει ένα προστατευτικό τείχος εμποδίζοντας την είσοδο της υπεριώδους ακτινοβολίας στο εσωτερικό του οργανισμού.

Η μελανίνη είναι η κυρίως υπεύθυνη ουσία για το μαύρισμα. Επιστημονικά στοιχεία που να δείχνουν ότι τροφές μπορούν να ερεθίσουν την έκκριση μελανίνης και να προκαλέσουν μαύρισμα, δεν υπάρχουν. Ωστόσο, το πολυπόθητο για πολλούς μαύρισμα επιτυγχάνεται και με έναν παράλληλο δρόμο: την πρόσληψη καροτενοειδών.

Τα καροτενοειδή, ουσίες που υπάρχουν κατά βάση σε λαχανικά και φρούτα, όπως το β-καροτένιο στο καρότο και στα βερίκοκα, το λυκοπένιο στο καρπούζι και στην τομάτα, η λουτεϊνη στο μπρόκολο και στο σπανάκι, ευθύνονται σε μικρό, έστω, βαθμό για το σκουρόχρωμο της επιδερμίδας μας. Οι χρωστικές αυτές ουσίες αποθηκεύονται κάτω από την επιδερμίδα και σε μεγάλες συγκεντρώσεις μπορούν να επηρεάσουν και το χρώμα του δέρματος.

Προσοχή όμως στην υπερκατανάλωσή τους, γιατί οι ουσίες αυτές σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να είναι επικίνδυνες. Γνωστό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η κανθαξανθίνη, μία ουσία που ευρέως χρησιμοποιείται σε προϊόντα μαυρίσματος. Η ουσία αυτή, ενώ έχει εγκριθεί από το FDA και χρησιμοποιείται ως χρωστική στις τροφές σε μικρές ποσότητες, δεν έχει εγκριθεί ως συστατικό κρεμών μαυρίσματος, γιατί σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί ηπατίτιδα, διαταραχές στην όραση και βλάβες στο γαστρεντερικό σύστημα.

Ένα άλλο γνωστό συστατικό των προϊόντων μαυρίσματος αποτελεί το DHA (διυδροξυακετόνη), που συναντάται και στις τροφές, σε μικρές ωστόσο ποσότητες (παντζάρια) και αντιδρώντας με τα αμινοξέα της κάτω στιβάδας της επιδερμίδας οδηγεί στο μαύρισμα (αντίδραση Maillard). Το τεχνητό αυτό μαύρισμα είναι μικρής έντασης και διαρκεί περίπου 5-7 μέρες.

Συμπερασματικά, οι τροφές από μόνες τους δεν μας οδηγούν στο μαύρισμα. Η κατανάλωση όμως λαχανικών, φρούτων κατά βάση, όσο και οσπρίων αυξάνει την περιεκτικότητα των χρωστικών ουσιών (καροτενοειδών) στο κάτω μέρος της επιδερμίδας, επηρεάζοντας έτσι τη διαδικασία μαυρίσματος. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι η υπεριώδης ακτινοβολία αυξάνει την παραγωγή των επικίνδυνων ελευθέρων ριζών στο σώμα μας και η κατανάλωση των φρούτων και λαχανικών μας προσφέρει την κύρια αμυντική προστατευτική ασπίδα που είναι τα αντιοξειδωτικά συστατικά.


Παπαλαζάρου Αναστάσιος, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος